Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία ορμονών και τη συσσώρευση πολλών μικρών κύστεων περιφερειακά στην ωοθήκη, αύξηση των ανδρικών ορμονών, ανοωρρηκτικούς κύκλους, και άλλες μεταβολικές ανωμαλίες.

Στα κλασικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται αυξημένη τριχοφυία, ακμή, παχυσαρκία, ασταθής εμμηνορρυσία και υπογονιμότητα.

Πόσες γυναίκες έχουν πολυκυστικές ωοθήκες

Υπολογίζεται ότι 8-16% των γυναικών πάσχουν στη γόνιμη ηλικία τους από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Τι δημιουργεί σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Δεν είναι γνωστοί οι ακριβείς λόγοι που δημιουργούν αυτό το σύνδρομο. Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συχνά έχουν κληρονομική προδιάθεση με μητέρα ή αδερφή που πάσχουν από αυτό. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία, για να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει μια γενετική προδιάθεση.

Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν πρόβλημα βάρους (υπέρβαρες). Έτσι έρευνες προσπαθούν να αποδείξουν τη σχέση μεταξύ συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών και μεταβολισμού της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων στο σώμα.

Μερικές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παράγουν περισσότερη ινσουλίνη που είναι πιθανόν να αντιδρά με τις ωοθήκες δίνοντάς τους ώθηση να παράγουν περισσότερες ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα). Αυτό δημιουργεί αύξηση βάρους, προβλήματα ωορρηξίας και αυξημένη τριχοφυία.

Γιατί οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν πρόβλημα με την περίοδο

Οι ωοθήκες είναι δύο μικρά όργανα τοποθετημένα στη γυναικεία πύελο (λεκάνη) δεξιά και αριστερά από τη μήτρα. Οι γυναίκες έχουν στις ωοθήκες τους ωοθυλάκια. Τα ωοθυλάκια είναι μικρές κύστες με υγρό που η καθεμία περιέχει ένα ωάριο.

Κάθε μήνα περίπου 20 ωάρια ξεκινούν να ωριμάζουν, αλλά συνήθως μόνο ένα, σπάνια δύο, γίνεται 'κυρίαρχο'. Ωριμάζοντας το ωάριο, τα ωοθυλάκια συσσωρεύουν υγρό αυξάνοντας σε μέγεθος. 'Οταν το ωάριο ωριμάσει το ωοθυλάκιο σπάει απελευθερώνοντας το ωάριο, το οποίο περνώντας από τις σάλπιγγες, μεταφέρεται στη μήτρα για γονιμοποίηση.

Στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, οι ωοθήκες δεν παράγουν όλες τις ορμόνες που χρειάζεται ένα ωοθυλάκιο για να ωριμάσει.

Έτσι κάποια απ’ αυτά μπορούν να παραμείνουν στις ωοθήκες ως κύστες, αφού κανένα ωοθυλάκιο δεν ωριμάζει, δεν έχουμε ωορρηξία, άρα δεν έχουμε τη δεύτερη φάση του κύκλου με την παραγωγή προγεστερόνης. Χωρίς προγεστερόνη, η περίοδος είναι ασταθής ή απούσα.

Επίσης οι κύστες που παραμένουν, παράγουν ανδρικές ορμόνες που παρεμβαίνουν στην επόμενη ωορρηξία, εμποδίζοντάς την.

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα η σε συνδυασμό μεταξύ τους και με διαφορετική βαρύτητα.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών είναι:

• Ασταθής έμμηνος ρύση ή απουσία
• Υπογονιμότητα
• Αύξηση της τριχοφυΐας (στο πρόσωπο, το στήθος, το στομάχι, την πλάτη).
• Λιπαρότητα και ακμή
• Κοιλιακός πόνος
• Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία, συνήθως συσσώρευση λίπους στην κοιλιά
• Διαβήτης τύπου 2
• Υψηλή χοληστερίνη
• Υψηλή πίεση
• Ανδροειδής τριχόπτωση
• Υπερχρωματικά στίγματα και λεκέδες
• Ροχαλητό και άπνοιες κατά τον ύπνο

Συνήθως βρίσκουμε ένα ή δύο απ' αυτά τα συμπτώματα, σε διαφορετική βαρύτητα, σε γυναίκες που παρουσιάζουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Σπάνια βρίσκουμε περισσότερα από αυτά και σχεδόν ποτέ όλα μαζί.

Εξετάσεις για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών

Δεν υπάρχει μοναδική εξέταση που να μας επιβεβαιώνει το σύνδρομο. Θα πρέπει να γίνει ένα πλήρες ιστορικό, μια γυναικολογική εξέταση, ένα υπερηχογράφημα εσω γεννητικών οργάνων, ένα ορμονικό προφίλ και μέτρηση ζαχάρου ή ακόμη καλύτερα καμπύλη ζαχάρου και ινσουλίνης.

Η διάγνωση τίθεται από τα αποτελέσματα όλων αυτών των εξετάσεων.

Στη φυσική εξέταση, θα γίνει αξιολόγηση της τριχοφυΐας, γι’ αυτό είναι προτιμότερο να αποφύγουμε την αποτρίχωση μερικές μέρες πριν την επίσκεψη.

Κατά το υπερηχογράφημα σύνηθες εύρημα είναι οι πολυάριθμες μικρές κύστες περιφερειακά στην ωοθήκη. Επίσης βρίσκουμε συνήθως ένα παχύ ενδομήτριο (εσωτερική επένδυση της μήτρας) λόγω της άστατης εμμηνορρυσίας.

Θεραπεία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών

Η θεραπεία βασίζεται στα συμπτώματα που έχει κάθε ασθενής και στην προσδοκία της για γονιμοποίηση ή ρύθμιση των συμπτωμάτων που την ενοχλούν (τριχοφυΐα, εμφάνιση, ρύθμιση περιόδου).

Για τις γυναίκες που δεν επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια μπορούν να ρυθμίσουν την περίοδο, να μειώσουν τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών και να βοηθήσουν να καθαρίσει η ακμή. Υπενθυμίζουμε ότι τα ορμονικά σκευάσματα δεν θεραπεύουν το σύνδρομο.

Η περίοδος θα ξαναγίνει άστατη αν σταματήσουμε το χάπι.

Σε περίπτωση επιθυμίας για τεκνοποιία, υπάρχουν σκευάσματα (όπως κιτρική κλομιφαίνη, γοναδοτροπίνες) που βοηθούν να έχουμε ωορρηξία κάθε μήνα ώστε να επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αυτά τα σκευάσματα για επίτευξη εγκυμοσύνης, έχουν αυξημένες πιθανότητες για πολύδιμες κυήσεις.

Σε περίπτωση διαβήτη, η χρήση μετφορμίνης μειώνει τα επίπεδα του ζαχάρου στο διαβήτη τύπου 2 και αυξάνει τις πιθανότητες για ωορρηξία.

Η διατήρηση του ιδανικού βάρους είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες μπορούν να μειώσουν ή κάποιες φορές να εξαφανίσουν τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Η παχυσαρκία είναι συνδεμένη με το σύνδρομο.

Οι περισσότερες γυναίκες χάνοντας το 10% του βάρους τους επανέρχονται σε φυσιολογικούς κύκλους.

Πώς επηρεάζει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών την εγκυμοσύνη

Φαίνεται να υπάρχει:

• υψηλότερο ποσοστό αποβολών
• διαβήτης κύησης
• υπέρταση
• πρόωροι τοκετοί σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Επιπλοκές του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών

Η άστατη περίοδος και η απουσία της ωορρηξίας κάνουν τις γυναίκες να παράγουν οιστρογόνα χωρίς την εναλλαγή της παραγωγής προγεστερόνης. Η προγεστερόνη προκαλεί φυσικά περίοδο και 'ηρεμεί ' το γεννητικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων και των μαστών).

Έτσι η έλλειψή της προκαλεί παχύ ενδομήτριο που αιμορραγεί άστατα. Υπάρχει πιθανότητα υπερπλασίας του ενδομητρίου ή καρκίνου.

Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, έχουν περισσότερες πιθανότητες για διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, υψηλή πίεση και καρδιολογικά προβλήματα. Ρυθμίζοντας τα συμπτώματα σε νεαρή ηλικία, βοηθάμε να μειωθεί ο κίνδυνος.